Silniki współczesnych samochodów wyposażone są w szereg czujników. Jednym z nich jest czujnik położenia wału korbowego. Awarie tej niewielkiej części są bardzo dokuczliwe dla kierowcy i mogą skutecznie utrudnić korzystanie z auta. Najważniejsza jest odpowiednia diagnostyka. A potem – naprawa.
Aby silnik samochodu mógł pracować w optymalny sposób, trzeba odpowiednio sterować wtryskiem paliwa. Od wielu lat, dzięki elektronizacji, zajmuje się tym komputer, sterujący pracą silnika. Steruje on momentem otwarcia i czasem otwarcia wtrysków, dawkujących paliwo do kolektora dolotowego (wtrysk pośredni) albo bezpośrednio do cylindrów (wtrysk bezpośredni).
Aby móc odpowiednio sterować pracą układu wtryskowego (a także momentem zapłonu w silnikach benzynowych), komputer korzysta ze specjalnego programu, zapisanego w swojej pamięci (tzw. mapa), a także z przesyłanych na bieżąco danych z szeregu czujników. To na przykład bohater naszego artykułu, czyli czujnik położenia wału korbowego. Poza nim to między innymi (zależnie od konstrukcji silnika i rodzaju paliwa): przepływomierz powietrza, sonda lambda, czujnik położenia wałka rozrządu, czujnik temperatury płynu chłodzącego itd.
Wał korbowy z kolei to najważniejsza, największa i najdroższa, mechaniczna część silnika, zamontowana w jego bloku. Wał korbowy jest napędzany przez tłoki, pracujące w cylindrach.
Czujnik położenia wału korbowego ma za zadanie przesyłać informacje do komputera sterującego pracą silnika o tym, w jakiej pozycji, w danej chwili, znajduje się wał korbowy i jaka jest w danej chwili jego prędkość obrotowa.
Gdzie znajduje się czujnik położenia wału korbowego? Najczęściej umieszcza się go przy kole zamachowym (które znajduje się przy sprzęgle, pomiędzy silnikiem a skrzynią biegów). Na kole zamachowym znajduje się tzw. wieniec, czyli zębatka. Kiedy się obraca, zmienia się pole magnetyczne. Czujnik położenia wału korbowego posiada odpowiedni element pomiarowy, który przetwarza te zmiany na odpowiednie sygnały elektryczne i przesyła je do komputera, sterującego pracą silnika, za pomocą przewodu (np. magistrali CAN).
Czujnik położenia wału korbowego to, jak widać na zdjęciach, element niewielki. Srebrna głowica mieści element pomiarowy, reagujący na zmieniające się pole magnetyczne. Urządzenie posiada gniazdko przyłączeniowe, korpus z tworzywa sztucznego i miejsce na śrubę montażową.
Nasz fotomodel wykorzystuje indukcyjny element pomiarowy i był stosowany w Toyotach.
Czujnik położenia wału korbowego – www.motorewia.pl Michał Lisiak
Awarie czujnika położenia wału korbowego
Awaria czujnika położenia wału korbowego powoduje, że komputer sterujący pracą silnika otrzymuje fałszywe sygnały, albo nie otrzymuje ich wcale. Powoduje to zaburzenia w sterowaniu wtryskiem oraz zapłonem.
Typowe objawy awarii czujnika położenia wału korbowego to:
• Problemy z uruchamianiem jednostki napędowej;
• Przerywana praca silnika;
• Samoistne wyłączanie się silnika w trakcie jazdy;
• Zapisanie kodu błędu i zapalenie się kontrolki check engine.
Czym może skończyć się wyłączenie silnika w trakcie jazdy po autostradzie albo wyprzedzania? No właśnie, najczęściej paniką u kierowcy, która może doprowadzić do wypadku. Dlatego jest to bardzo niebezpieczna awaria.
Dlaczego dochodzi do awarii czujnika położenia wału korbowego?
Powodem może być zastosowanie części niskiej jakości przez producenta auta, na pierwszym montażu. Albo, w przypadku aut mających kilkanaście lat na karku, zastosowanie taniego zamiennika przez poprzedniego użytkownika auta, który chciał je naprawić jak najtaniej.
Czujnik może ulec zabrudzeniu, jego wtyczka może zaśniedzieć na skutek wilgoci, a przewód łączący go z komputerem, sterującym pracą silnika, może ulec mechanicznemu przerwaniu (powodów jest wiele, od typowych do rzadko spotykanych, jak ząbki złośliwej kuny, która w nocy odwiedziła parking).
Czasami czujnik jest sprawny, a powodem awarii jest mechaniczne uszkodzenie koła impulsowego, czyli wieńca na kole zębatym. Jakie? Wytarcie albo wyłamanie zębów, które będzie powodować zakłócony odbiór pola magnetycznego przez czujnik.* A sam czujnik będzie wysyłać zafałszowane sygnały do komputera.
Czujnik położenia wału korbowego – www.motorewia.pl Michał Lisiak
Czujnik położenia wału korbowego – naprawa
Naprawę należy rozpocząć od odpowiedniej diagnostyki. Po pierwsze, od podłączenia urządzenia diagnostycznego (w przypadku amatorów wystarczy najprostszy, mały ELM327 i telefon komórkowy z dobrym programem diagnostycznym) i sprawdzenia kodu błędu. Następnie należy sprawdzić, czy czujnik nie jest zabrudzony (dokładnie, jego głowica pomiarowa). Kolejny krok to kontrola stanu przewodu, łączącego czujnik z komputerem sterującym pracą silnika oraz kontrola wtyczek.
Należy również sprawdzić stan wieńca na kole zamachowym – czy wszystkie zębatki są w odpowiednim stanie.
Naprawa? Ale jaka naprawa? Rozciąć, wyciąć, lutować? Nie. Jedynym rozwiązaniem jest wymiana. Oczywiście, na nowy, a nie na starego grzmota ze szrotu. Ile kosztuje czujnik położenia wału korbowego? Średnio od 80 do 200 zł, w zależności od modelu auta. Do niektórych, popularnych, można kupić czujnik już za ok. 50 zł. Ale uwaga – jeśli zamiennik, to solidnej firmy, z jej nazwą. Bezmarkowa chińszczyzna to zmarnowane pieniądze. To nie tylko niska trwałość, ale także możliwe problemy z właściwą pracą czujnika.
W niektórych autach wymiana jest prosta, w innych – trudna. Wszystko ze względu na dostęp do czujnika. Czasami trzeba sporo elementów wyjąć, aby móc się do niego dostać.
Teoretycznie, jeśli uszkodzeniu uległ przewód, powinniśmy kupić sam przewód. Ale spróbujcie go znaleźć w sklepach…
Czujnik położenia wału korbowego – www.motorewia.pl Michał Lisiak
*Proszę wybaczyć, za być może niezbyt precyzyjne określenie, ale z nauczycielem fizyki z liceum bardzo się nie lubiliśmy. Czasami spotykam go w Biedronce i mam ochotę rzucić w niego słoikiem z fasolką po bretońsku. Nie robię tego tylko dlatego, że w kraju, w którym łamana jest konstytucja, nie wolno wywoływać dodatkowych, lokalnych wojen. A poza tym, jestem nowoczesnym i postępowym Europejczykiem.