Większość samochodów sprzedawanych w Europie wyposażanych jest w manualne skrzynie biegów. Do tej pory standardem były skrzynie pięciobiegowe, obecnie nowe auta mają zazwyczaj skrzynie sześciobiegowe. Skrzynia biegów to jeden z najważniejszych podzespołów samochodu. Dlatego zawsze warto o niego dbać, aby służył on jak najdłużej.
Automatyczna skrzynia biegów to niezwykle wygodne rozwiązanie, które docenia się zwłaszcza podczas jazdy w korkach. Ale jak zawsze wszystko to, co jest wygodne, jest też drogie. Samochody z automatami są dużo droższe od aut ze skrzyniami manualnymi. Starsze auta, wyposażone w automaty, zużywają dużo więcej paliwa od swoich odpowiedników, wyposażonych w manuale. Do tego nie zawsze zadowalający jest dobór przełożeń przez automat. Nowoczesne skrzynie automatyczne potrafią dobierać biegi idealnie i do tego absolutnie nie zwiększają zużycia paliwa. Niestety, koszty ich napraw są niebotycznie drogie – w niektórych modelach trzeba poświęcić na to minimum 10 tysięcy złotych. Łatwo można je uszkodzić, wystarczy omyłkowe wrzucenie niewłaściwego biegu w czasie jazdy, co zdarza się na przykład młodym kierowcom lub tym, którzy zaczynają swoją przygodę z automatem. Same koszty eksploatacji są wysokie – wystarczy sprawdzić, ile kosztuje wymiana oleju przekładniowego w automacie. Dlatego tym bardziej warto docenić poczciwe, manualne skrzynie biegów.
SZEŚCIOBIEGOWA SKRZYNIA MANUALNA Z JEEPA WRANGLERA (2012) Photo credit: FCA: Corporate via Foter.com / CC BY-NC-ND
Czego nie lubi manualna skrzynia biegów? Co wpływa na jej przyspieszone zużycie?
Manualna skrzynia biegów nie cierpi częstej jazdy w korkach. Częsta jazda na półsprzęgle, przy bardzo małej prędkości, ma bardzo duży wpływ na przyspieszone zużycie mechanizmów. Jeśli to tylko możliwe, trzeba unikać jazdy w zatłoczonym centrum miasta.
Manualna skrzynia biegów zużywa się znacznie szybciej wtedy, gdy kierowca ciągle trzyma nogę nad pedałem sprzęgła a do tego lubi trzymać rękę na drążku zmiany biegów. Nawet minimalny nacisk nogą na pedał sprzęgła powoduje, że jego ono lekko wciśnięte. Efektem jest jazda na półsprzęgle. Ciągłe trzymanie dłoni na drążku powoduje niepotrzebne obciążenie mechanizmów i także przyspiesza ich zużycie.
Manualna skrzynia biegów nie przepada za tym, kiedy samochód często ciągnie przyczepę.
Skrzynia manualna wyjątkowo ciężko znosi zmiany biegów, w czasie których kierowca nie do końca dociska sprzęgło. Takie działanie w krótkim czasie doprowadza do zniszczenia synchronizatorów. Wiele skrzyń w ogóle „nie protestuje” przeciwko takiemu działaniu, nie wydając przy tym żadnych niepokojących dźwięków. Ale zużycie postępuje. Pedał sprzęgła zawsze należy dociskać do samego końca. Często przyczyną tego, że kierowca nie dociska pedału sprzęgła do końca może być złe ustawienie fotela.
Manualna skrzynia biegów nie lubi także ostrego hamowania silnikiem. Jeśli już kierowca decyduje się na hamowanie silnikiem, powinno być ono łagodne i połączone ze stopniową redukcją biegów (z czwartego na trzeci, z trzeciego na drugi). Bardzo dużym obciążeniem dla skrzyni biegów jest hamowanie silnikiem z dużej prędkości z równoczesną redukcją na przykład z piątego biegu na drugi.
Manualna skrzynia biegów nie lubi narwańców, którzy wrzucają biegi nerwowo, niemalże wbijając je na siłę. Energiczne wypinanie i wrzucanie biegów przyspiesza zużycie skrzyni.
Photo credit: WatSuanDok via Foter.com / CC BY
Manualna skrzynia biegów nie lubi, gdy kierowca zapomina o wymianie oleju przekładniowego. Tym bardziej, że w przypadku skrzyni manualnej robi się to raz na sto tysięcy kilometrów. Koszt wymiany nie jest duży – sama usługa nie powinna kosztować więcej, niż 50 złotych (w niezależnym warsztacie). Litr dobrego oleju przekładniowego kosztuje ok. 30 złotych. W popularnych skrzyniach biegów mieści się od 3.5 do 4 litrów oleju. Trzeba pamiętać, aby stosować tylko taki olej, jaki zaleca producent samochodu – np. 75W90. Dokładną specyfikację można znaleźć w instrukcjach samochodowych. Jeśli producent zaleca stosowanie oleju półsyntetycznego, to nie wolno stosować mineralnego ani syntetyku. Dyskusyjne jest także stosowanie ceramizerów, które rzekomo mają za zadanie polepszenie stanu manualnej skrzyni biegów. Duża część mechaników zdecydowanie odradza ich stosowanie.
Kierowca musi także jak najszybciej reagować na wycieki oleju ze skrzyni biegów. Zdarzają się one w starszych pojazdach, w których dochodzi do uszkodzenia uszczelnień (np. na połączeniu silnika ze skrzynią czy też w miejscu połączenia półosi napędowych ze skrzynią biegów). Plamy oleju nietrudno zauważyć pod autem, do tego olej przekładniowy ma wyjątkowo ohydną woń. Tolerowanie nawet niewielkich wycieków zakończy się poważnym remontem skrzyni albo jej całkowitym zniszczeniem. Im mniej oleju, tym większe tarcie i większa temperatura wewnątrz skrzyni.
Na stan skrzyni biegów wpływ ma także dwumasowe koło zamachowe. Jego zadaniem jest ochrona skrzyni biegów przed drganiami, przenoszonymi z pracującego silnika. Zużyte dwumasowe koło zamachowe nie jest w stanie chronić skrzyni przed drganiami i powoduje jej przyspieszone zużycie.
Photo credit: Jordan and Lee via Foter.com / CC BY-NC-SA
Bardzo ważne jest także szybkie reagowanie na objawy awarii manualnej skrzyni biegów. Skrzynia może głośno szumieć albo hałasować w czasie jazdy, co jest najczęściej spowodowane wytartymi łożyskami albo uszkodzonym mechanizmem różnicowym. Częstym objawem awarii tego podzespołu są także zgrzyty podczas zmiany biegów, albo duży opór drążka. Opór najczęściej spowodowany jest przez awarię jednego z synchronizatorów, przez uszkodzony docisk sprzęgła albo przez stary olej przekładniowy lub olej o niewłaściwej specyfikacji.
Manualna skrzynia biegów może bez problemu wytrzymać 300 i 400 tysięcy kilometrów bez jakiejkolwiek awarii. Trzeba tylko ją odpowiednio traktować i pamiętać o wymianie oleju.
Jak pracuje manualna skrzynia biegów?
httpss://www.youtube.com/watch?v=K53cPGRE1Kk
