Jak działa rozrząd, jak dbać o rozrząd

Układ rozrządu to jeden z najważniejszych elementów silnika samochodu. Trzeba dbać o jego właściwą kondycję, co pozwoli na długą i bezproblemową eksploatację jednostki napędowej. Zaniedbania mogą doprowadzić do bardzo dużych wydatków.

Układ rozrządu pozwala na dostarczanie odpowiednich ilości mieszanki paliwowo powietrznej do cylindrów oraz usuwanie z nich spalin. Rozrząd dba także o właściwe warunki pracy silnika, zapewniając właściwe odprowadzanie ciepła i smarowanie pracujących elementów mechanicznych. Dzieje się tak dlatego, że pasek lub łańcuch rozrządu napędza także pompę wody oraz pompę oleju. W starszych samochodach z silnikami benzynowymi, wałek rozrządu napędzał palec rozdzielcza, wirujący w kopułce aparatu zapłonowego.
W nowoczesnych silnikach wysokoprężnych pasek rozrządu napędza też pompę wysokiego ciśnienia, sprężającą olej napędowy i umożliwiającą pracę układu wtryskowego.
Typowemu użytkownikowi samochodu układ rozrządu kojarzy się przede wszystkim z paskiem, który jest elementem eksploatacyjnym i podlega okresowym wymianom. Przez wiele lat na uprzywilejowanej pozycji byli posiadacze samochodów, w których zamiast paska, zastosowano bezobsługowy łańcuch rozrządu. Rozwiązanie to doskonale się sprawdzało i pozwalało sporo zaoszczędzić, albowiem łańcuch faktycznie wystarczał na cały okres pracy silnika, czyli od 350 do 500 tysięcy kilometrów. Niestety, przykre niespodzianki z ostatnich lat, zafundowane przez producentów downsizingowych silników wysokoprężnych i benzynowych (1.4 TSI, 1.6 TDCI, 1.6 FSI) pokazały, że czasy bezobsługowych i bezawaryjnych łańcuchów w wielu przypadkach odeszły w niepamięć.

Przeczytaj-> Łańcuch rozrządu z demontażu – czy warto? 

rozrząd2

Jak działa układ rozrządu w samochodzie?

Od układu rozrządu zależy bardzo wiele: moc jednostki napędowej, jej wielkość, kultura jej pracy oraz elastyczność, która obecnie osiągana jest poprzez montaż układu zmiennych faz rozrządu.
Najpopularniejszy układ rozrządu składa się z jednego wałka rozrządu, umieszczonego w głowicy silnika, dźwigni zaworowych i zaworów.
Jak to wszystko działa? Napęd przekazywany jest za pomocą paska albo łańcucha, który łączy koło zębate, umieszczone na przedniej części wału korbowego (nosku) i koło napędu wałka rozrządu, również umieszczone w jego przedniej części. W tylnej części wałka rozrządu znajduje się koło zębate, którego używa się do napędzania pompy wysokiego ciśnienia w Dieslach albo palca rozdzielacza (układu zapłonowego) w starszych modelach aut benzynowych. Najważniejszą częścią wałka rozrządu są krzywki, rozmieszczone na całej jego długości. Ilość krzywek zależy od ilości zaworów – jedna krzywka przypada na każdy zawór ssący i wydechowy. Krzywki na wałku powodują otwieranie się i zamykanie zaworów, a ich rozmieszczenie i kształt mają wpływ na czas, w jakim każdy zawór będzie otwarty. Walek rozrządu obraca się o połowę wolniej niż wał korbowy. W nowoczesnych silnikach stosuje się trzy (12 V w silniku R4) albo cztery zawory (16 V w silniku R4) na cylinder. To powoduje, że producenci montują dwa wałki rozrządu albo rozgałęźniki dźwigniowe.
Pasek lub łańcuch, pokonując drogę pomiędzy kołem pasowym wału korbowego a kołem napędowym wałka rozrządu, napędza także -> pompę cieczy chłodzącej i pompę oleju.
Wyjątkiem są samochody, gdzie stosowany jest dodatkowy napęd dla pompy (dodatkowy łańcuch albo pasek) albo auta (nie tylko hybrydowe), w których zastosowano -> elektryczną pompę cieczy chłodzącej.

Jak działa rozrząd w silniku? Co to jest rozrząd?
Pasek rozrządu Wikimedia Commons

Jak dbać o układ rozrządu?

Przede wszystkim trzeba dbać o terminową wymianę paska i wszystkich elementów, które mu towarzyszą, czyli rolek prowadzących i rolki napinającej, a także śrub, nakrętek oraz szpilek. Wymiana samego paska nie wystarczy, a pozorna oszczędność może się szybko zemścić. Producenci samochodu określają przebieg, po jakim należy pasek wymienić. U niektórych jest to 70 tysięcy, a innych nawet 120 tysięcy kilometrów. Mechanicy w przypadku niektórych modeli aut zalecają skrócenie tych interwałów, nawet o dwadzieścia procent. Warto też pamiętać o tym, aby kontrolować uszczelniacze wałka korbowego i wału korbowego. Awarie tych podzespołów powodują wycieki oleju. Zabrudzenie paska rozrządu olejem silnikowym powoduje jego szybkie zniszczenie.

Przy każdym montażu paska powinno się także wymienić pompę wody, choć tutaj zdania bywają podzielone. Pasek i elementy towarzyszące powinno się natychmiast wymienić, gdy spod maski, podczas pracy silnika, słychać niepokojące piski. Zazwyczaj oznaczają one uszkodzenie rolek napinających.
Pasek zbudowany jest z kauczuku, który wzmocniony jest kordem, wykonanym ze sztucznego włókna. Dla kauczuku zabójczy jest olej silnikowy. Jeśli zatem dojdzie do jakiegokolwiek wycieku oleju silnikowego przy uszkodzeniu uszczelnień wału korbowego albo wałka rozrządu, pasek i elementy towarzyszące również trzeba jak najszybciej wymienić. Pasek może zostać zniszczony także przez płyn chłodniczy oraz podczas uruchamiania samochodu za pomocą holowania lub pchania. Niebezpieczne jest także stosowanie środków chemicznych, które mają za zadanie usunięcie pisków.
Pasek i elementy towarzyszące (rolki itd.) dobiera się zgodnie z zaleceniami producenta auta, najlepiej stosując produkt oryginalny albo zamiennik porównywalnej jakości. Ważna jest także data wyprodukowania paska – kilkuletnie nie gwarantują odpowiedniej wytrzymałości.

Dlaczego trzeba wymieniać pasek rozrządu w silniku?

Dlaczego terminowa wymiana paska jest taka ważna? Jeśli dojdzie do jego zerwania, w silniku nastąpi rozsynchronizowanie pracy tłoków i zaworów. W silnikach, określanych jako kolizyjne (zawór wchodzi w przestrzeń pracy tłoka) dojdzie wówczas do uszkodzenia zaworów, tłoków, a nawet korbowodu i głowicy silnika.

Niektóre starsze samochody są odporne na zerwanie paska. Przykład: Daewoo Lanos produkowany na licencji na Ukrainie jako ZAZ lub coś innego. A?Auto z silnikiem 1.3 trafiło do mojego kolegi mechanika. Miało zerwany pasek rozrządu. I nic. Wystarczyło założyć nowy pasek i silnik znów pracował jak nowy. Niestety, współczesne, nowoczesne jednostki napędowe nie są bezkolizyjne.

rozrząd4

Wymianę paska rozrządu najlepiej powierzyć w ręce mechanika. Samodzielna wymiana wiąże się z koniecznością posiadania szeregu profesjonalnych narzędzi, takich jak blokada rozrządu. Nieprawidłowy montaż może doprowadzić do zerwania paska, a wiadomo już, z jakim ryzykiem się to wiąże.

Kiedy wymienić łańcuch rozrządu (napęd rozrządu na łańcuchu)?

Kiedy należy wymienić łańcuch rozrządu? W tym przypadku należy zwrócić uwagę na zalecenia producenta auta. W większości starszych aut łańcuchy są bezobsługowe i powinny wystarczyć na cały okres technicznego życia silnika, co w praktyce oznacza 300 – 350 tysięcy kilometrów przebiegu przy właściwej eksploatacji.
W nowszych już tak nie jest. Mogą się  w nich pojawić niepokojące i głośne odgłosy metalicznego klekotania lub grzechotania. Oznaczają one, że doszło do wyciągnięcia łańcucha. Powodem może być zła praca napinacza. Warto przede wszystkim sprawdzić stan oleju silnikowego. Powodów może być wiele. Zastosowanie złego oleju (o specyfikacji innej, niż zalecał to producent auta), zbyt niski poziom oleju, stary olej, agresywna jazda, ciągła jazda po mieście, itd. Jeśli wszystko z olejem jest w porządku, a łańcuch dalej grzechoce/dzwoni/hałasuje, trzeba go wymienić. Razem z nim także elementy towarzyszące. Czasami też napinacz, który jest niestety drogi. Czy warto -> kupić łańcuch rozrządu z demontażu? Zdecydowanie nie warto. Ceny zestawów łańcuchów rozrządu zawierają się w przedziale od 200 do 600 złotych, w przypadku aut premium (np. BMW) ceny przekraczają 2000 złotych.

Rozrząd to jeden z najważniejszych elementów jednostki napędowej i trzeba o niego w odpowiedni sposób dbać, stosując się do zaleceń producenta samochodu. Pozwoli to uniknąć szeregu kosztowych problemów i zapewni bezawaryjną pracę silnika.

Co to jest rozrząd? jak działa rozrząd w samochodzie? Jak działa rozrząd na pasku, jak działa rozrząd na łańcuchu

MENU
– > POWRÓT NA STRONĘ GŁÓWNĄ
– > MAGAZYN MOTORYZACYJNY
– > TECHNIKA MOTORYZACYJNA I DIAGNOSTYKA
– > SAMODZIELNE NAPRAWY SAMOCHODÓW– ZAOCZNE TECHNIKUM DRUCIARSTWA SAMOCHODOWEGO
– > ELEKTROMOBILNOŚĆ I SAMOCHODY ELEKTRYCZNE, WADY ELEKTROMOBILNOŚCI
– > DETAILING
– > FELIETONY MOTORYZACYJNE, CIEKAWOSTKI MOTORYZACYJNE, HUMOR MOTORYZACYJNY
– > DOKUMENTY, UBEZPIECZENIA
– > MOTOCYKLE
– > MILITARIA – MOTORYZACJA I WOJSKO
– > MOTORYZACJA I POLITYKA
– > TESTY SAMOCHODÓW
– > AKCESORIA DLA KIEROWCÓW
– > SAMOCHODY ŚWIATA
– > PODRÓŻE i SLOW DRIVING
– > MOTOREWIA NA FACEBOOK
– > MOTOREWIA NA TWITTER
– > POWRÓT NA STRONĘ GŁÓWNĄ

Podziel się

Napisane przez

Michał Lisiak

Niezależny dziennikarz motoryzacyjny. Kocham swoją pracę i motoryzację. Nie wszystko, co piszę, wszystkim się podoba, a ponieważ jestem niezależny, mogę pisać, co mi się podoba. Pasjonuje mnie technika samochodowa, pewnie dlatego z niepokojem spoglądam na wynalazki, takie jak auta elektryczne.
Brzydzę się „dziennikarstwem motoryzacyjnym”, które polega na skracaniu gotowych newsów, przychodzących z działów PR importerów samochodów.
Współpracuję z kilkoma redakcjami i kilkoma znanymi firmami motoryzacyjnymi.